Reklama
Znajdź
2024
25 | stycznia | Nowy Rok Drzew (Tu bi-Szwat, ט״ו בשבט) Nowy Rok – międzynarodowe święto przypadające 1 stycznia każdego roku (w kalendarzu gregoriańskim), w Polsce jest to dzień wolny od pracy. W powszechnie przyjętym zwyczaju obchodzenie święta należy rozpocząć od otworzenia butelki szampana o północy z dnia 31 grudnia na 1 stycznia następnego roku. Dzień poprzedzający Nowy Rok nosi w polskiej tradycji miano Sylwestra.
Zwyczaj rozpoczynania nowego roku od pierwszego dnia stycznia wprowadził w swej reformie kalendarzowej Gaius Iulius Caesar (Juliusz Cezar). Rzymianie czcili w ten dzień Janusa, boga bram, drzwi i początków. Wiele języków, w tym angielski i niemiecki przejęły właśnie od Janusa nazwę miesiąca styczeń (ang. January). Wcześniej Rzymianie nowy rok witali 1 marca. |
24 | marca | Święto Losów (Purim, פורים) Purim (פורים - hebr. losy) – święto żydowskie, obchodzone 14 dnia miesiąca adar (w roku przestępnym w drugim miesiącu adar) upamiętniające uchronienie Żydów od zagłady w perskim imperium Achemenidów za czasów panowania Artakserksesa I (Artakserkses - błąd przepisywacza Biblii, powinno być Kserkses). |
4 | kwietnia | Dzień Pamięci Ofiar Holokaustu (Jom HaSho`ah, יום הזיכרון לשואה ולגבורה) Jest to dzień upamiętniania ofiar Zagłady. Uchwalony został przez izraelski parlament 12 kwietnia 1951 roku, a jego data związana z rocznicą wybuchu powstania w Getcie Warszawskim. Data Dnia Pamięci jest ruchoma, co związane jest z kalendarzem żydowskim, który jest kalendarzem księżycowym i przypada zawsze 27 dnia miesiąca Nissan.W Yom HaSzoa o godz. 10:00 na dwie minuty w Izraelu zamiera życie: wyją syreny, na ulicach zatrzymuje się ruch. Tego dnia także, od 1988 roku na terenie Muzeum Auschwitz-Birkenau odbywa się Marsz Żywych, na który przyjeżdżają tysiące Żydów z całego świata, by uczcić w ten sposób pamięć po tych, którzy zginęli zamordowani w czasie wojny. |
23 | kwietnia | Pascha (Pesach, פסח) Pascha (hebr. פסח - Pesach, 'przejście', jidysz Pajsoch, Pejsoch), Przaśniki - święto żydowskie obchodzone na pamiątkę wyzwolenia Żydów z niewoli egipskiej. W Izraelu trwa 7 dni, a w diasporze - 8 dni; poczynając od 14 dnia nisan. Od dnia następnego liczony jest omer - jest to okres 7 tygodni, prawie żałobny, w którym ortodoksyjni żydzi nie odprawiają wesel, nie strzygą włosów ani się nie golą.
Pierwszy wieczór Paschy, zwany wieczorem sederowym, jest najbardziej uroczystym momentem życia żydowskiego. Spożywa się wtedy w gronie rodziny uroczystą kolację, podczas którego czytana jest Hagada, opowiadająca o wyjściu z Egiptu. Tekst nie jest liturgiczny: istnieją różne Hagady; niektóre współczesne komentują wyzwolenie narodu żydowskiego w świecki sposób. Podczas uczty wychyla się cztery kielichy wina dla upamiętnienia czterech sposobów nazwania wyzwolenia. Jedno z dzieci zadaje pytania dotyczące znaczenia obrzędów Paschy, na które odpowiada głowa rodziny. Następnie biesiadnicy odmawiają psalmy Hallelu.
Pierwotnie - tak jak nakazał Bóg Jahwe - Żydzi spożywali tylko : pieczonego w całości, dorodnego, zdrowego baranka lub kozła(razem z trzewiami),gorzkie zioła, oraz "przaśny chleb" maca. Jedna sztuka na rodzinę, lub jeżeli rodzina była mała, wspólnie z najbliższymi sąsiadami. Co pozostało po zwierzęciu miało zostać całkowicie spalone.
Dzisiaj podczas kolacji sederowej spożywa się warzywa zanurzone w słonej wodzie oraz gorzkie zioła. Tradycyjnymi potrawami są: pieczony udziec z kością (symbolizujący ofiarę z baranka paschalnego) oraz jajka. Wieczór sederowy składa się z wielu tradycyjnych rytuałów, odprawianych w ustalonym porządku. Istnieje też wiele zwyczajów ludowych związanych z sederem: np. dzieci próbują ukraść ostatni kawałek macy (afikoman) i wymienić go na prezenty; jeden puchar wina napełnia się dla proroka Eliasza, który jest uroczyście zapraszany do środka i prawdopodobnie bierze udział w kolacji; wino z kielichów jest ulewane dziesięciokrotnie na pamiątkę plag egipskich etc.
Najważniejszym przykazaniem obowiązującym żydów w święto Paschy jest zakaz spożywania (a nawet posiadania w domu) chleba na zakwasie (chamec). Zamiast niego spożywa się pieczywo ze specjalnie przygotowanej mąki - macę. Nie można używać zwykłych naczyń kuchennych i sztućców, gdyż wchłonęły one chamec i mogą być rytualnie oczyszczone tylko przez specjalne procedury koszerowania. Chamec należy wyrzucić, albo sprzedać nie-Żydom i ewentualnie odkupić po świętach. Poza tym różne społeczności żydowskie mają własne ograniczenia pokarmowe, np. Aszkenazyjczycy nie jedzą fasoli, grochu i ryżu. W pierwszy i ostatni dzień Paschy zakazana jest praca.
Chrześcijaństwo nawiązuje do żydowskiego święta Paschy, ponieważ w postaci Ostatniej Wieczerzy Jezus i apostołowie obchodzili w istocie wieczór sederowy. |
13 | maja | Dzień Niepodległości Izraela (Jom ha-Acmaut) Rocznica powstania państwa, 1948 (kwiecień lub maj; zgodnie z kalendarzem żydowskim). |
11 | czerwca | Święto Tygodni (Szawuot, שבועות) Szawuot (hebr. שבועות) - żydowskie Święto Tygodni, zwane też Świętem Żniw lub Zielonymi Świątkami, obchodzone 6 dnia miesiąca siwan - w diasporze także przez dzień następny. Upamiętnia ono nadanie Tory Mojżeszowi na górze Synaj. Święto to wiąże się ponadto ze starożytnymi obyczajami rolniczymi. Podczas święta synagogi są przystrojone na zielono. Część ortodoksyjnych żydów całą noc spędza na studiowaniu Tory (Tikkun Leil Szawuot), aby być przygotowanym na jej ponowne przyjęcie. Tradycyjne pokarmy świąteczne to: dania z sera i mleka oraz specjalne bochenki z nowego zboża. |
23 | czerwca | Dzień Postu (Tamuz, שבעה עשר בתמוז) Tamurz, Siedemnasty dzień Tamuz - hebr. שבעה עשר בתמוז, Shiv'ah Asar b'Tammuz) - dzień postu, rozpoczynający trzytygodniową żałobę, określaną jako pomiędzy nieszczęściami (hebr. בין המצרים, Bein ha-Metzarim), upamiętniający zdobycie i zniszczenie przez Nabuchodonozora Jerozolimy w 586 roku p.n.e. (według tradycji żydowskiej - w 421 roku p.n.e.). |
14 | lipca | Post po utracie Świątyni (Tisza be-Aw, תשעה באב) Tisza be Aw (hebr. תשעה באב – dziewiąty dzień miesiąca aw) – to święto upamiętniające rocznicę zburzenia Pierwszej i Drugiej Świątyni Jerozolimskiej. Według kalendarza żydowskiego, przypada ono w lipcu lub w pierwszej połowie sierpnia. Tisza be-Aw poprzedzone jest trzema tygodniami pokuty, w których (podobnie jak w czasie omer) nie organizuje się żadnych zabaw, nie wolno słuchać muzyki, należy powstrzymać się od jedzenia mięsa i picia wina. Istnieje też zakaz strzyżenia włosów i bród oraz udzielania ślubów. Od pierwszego dnia aw, a więc na dziewięć dni przed świętem, zdejmuje się parochet znad aron ha-kodesz, także zwoje Tory pozbawia się wszelkich ozdób i dekoracji. Szabat, który przypada w tym okresie, też nosi piętno smutku. Przyjęło się, że hymn Lecha Dodi, śpiewany na powitanie szabatu śpiewa się w tonacji molowej, a w trakcie nabożeństwa odczytuje się Treny Jeremiasza. W przeddzień święta nastrój pokuty jeszcze się pogłębia. Jest to święto żałoby, w trakcie którego obowiązuje ścisły, całodobowy post trwający od zmierzchu do wieczora dnia następnego. Podobnie jak w Jom Kippur, nie wolno ani się posilać, ani gasić pragnienia. Zakazane jest też mycie się, płukanie ust, używanie kosmetyków, noszenie nowej odzieży i skórzanego obuwia. W tym wyjątkowym dniu zabronione są wszelkie przyjemności i działania dające radość. Zakaz ten rozciągnięto nawet na studiowanie i komentowanie Tory, gdyż zgodnie z zasadami wiary jest ono "słodyczą duszy". Przed zapadnięciem zmroku, podaje się ostatni przed postem posiłek seuda mafseket. W tradycji aszkenazyjskiej przyjęło się, że jest to jajko na twardo posypane popiołem na znak żałoby. Potem należy zdjąć obuwie i usiąść na podłodze. Przez całą następną dobę nie korzysta się z krzeseł ani foteli, siada się albo wprost na ziemi, albo na siedziskach nie dających wygody - niskich taboretach, ławkach itp. Do codziennie odmawianej modlitwy Szemone esre (Osiemnaście błogosławieństw) dodawana jest modlitwa pokutna: "Wysłuchaj nas, Boże, wysłuchaj w dzień naszego postu i naszej pokuty. Jesteśmy bowiem w wielkiej niedoli. Nakłoń się do płaczu naszego i w łaskawości swojej bądź gotów przynieść nam pociechę [...]" W czasie nabożeństwa porannego odmawia się modlitwy pokutne slichot, fragmenty Księgi Hioba, Treny Jeremiasza. Mężczyźni nie zakładają tałesów ani tefilin, a kantor śpiewa lamentacje siedząc na schodach prowadzących do aron ha-kodesz. Synagoga tonie w ciemnościach - gdy zapada mrok uniemożliwiający czytanie modlitw, zapala się tylko niezbędne do tego małe lampki. Po odniesieniu Tory do aron ha-kodesz następuje chóralne śpiewanie kinot, czyli pieśni żałobnych i pokutnych. Zakończenie obchodów tego święta niesie już elementy nadziei - zawiesza się parochet i okrycia pulpitów, stopniowo zapala się lampy, mężczyźni zakładają szale modlitewne oraz tefilin i recytują modlitwy błagające o pociechę dla Syjonu, odbudowę Świątyni i powrót do Jerozolimy. Następny po Tisza be-Aw szabat nosi nazwę Szabat Nachamu od haftary na ten dzień, zaczynającej się od słów: "Pocieszcie się, pocieszcie, ludu mój", co jest odczytywane jako wiara w łaskę Boga i Jego zmiłowanie nad ludem Izraela. |
3 | października | Nowy Rok (Rosz ha-Szana, ראש השנה) Nowy Rok – międzynarodowe święto przypadające 1 stycznia każdego roku (w kalendarzu gregoriańskim), w Polsce jest to dzień wolny od pracy. W powszechnie przyjętym zwyczaju obchodzenie święta należy rozpocząć od otworzenia butelki szampana o północy z dnia 31 grudnia na 1 stycznia następnego roku. Dzień poprzedzający Nowy Rok nosi w polskiej tradycji miano Sylwestra.
Zwyczaj rozpoczynania nowego roku od pierwszego dnia stycznia wprowadził w swej reformie kalendarzowej Gaius Iulius Caesar (Juliusz Cezar). Rzymianie czcili w ten dzień Janusa, boga bram, drzwi i początków. Wiele języków, w tym angielski i niemiecki przejęły właśnie od Janusa nazwę miesiąca styczeń (ang. January). Wcześniej Rzymianie nowy rok witali 1 marca. |
12 | października | Dzień Pojednania (Jom Kippur, יוֹם כִּפּוּר) Jom Kippur (hebr. יוֹם כִּפּוּר - Dzień Pojednania) - jedno z najważniejszych świąt żydowskich o charakterze pokutnym. Żydzi przygotowują się do tego święta podczas dni pokuty dzielących go od Rosz ha-Szana (oba święta i dni między nimi określa się jako Jamim Noraim - Straszne Dni). W wigilię święta należy odbyć rytualną kąpiel w mykwie. W niektórych środowiskach praktykowane jest symboliczne biczowanie się. Częściej spotykany jest rytuał kapparot, polegający na ofiarowaniu koguta lub kury jako "zastępcy", który zostanie uśmiercony za winy ofiarującego, podczas gdy ofiarujący "dostąpi długiego życia w pokoju". Religijni żydzi uczestniczą w wieczornym nabożeństwie (święto zaczyna się wieczorem) ubrani w tałesy (często także w białą suknię kittel). Nabożeństwo rozpoczyna przeniesienie zwojów Tory na bimę - podwyższenie w centrum synagogi. Trzykrotnie (u Żydów aszkenazyjskich) śpiewane jest Kol Nidrei - uroczysta prośba o unieważnienie przyrzeczeń religijnych, które nie zostały dotrzymane. Przez cały dzień święta trwają w synagodze nabożeństwa obejmujące publiczne wyznawanie grzechów, wysławianie Bożego miłosierdzia, wspominanie zmarłych, wspomnienie świątyni jerozolimskiej. Każdy żyd powinien prosić osoby przez niego skrzywdzone o przebaczenie. W święto obowiązuje ścisły post (zakaz spożywania wszelkich pokarmów i napojów). W tym dniu nie wolno także pracować, myć się, nosić obuwia skórzanego oraz podejmować współżycia płciowego. Święto odzwierciedla ideę, że ci, którzy okazują skruchę i naprawiają błędy mogą dostąpić łaski przebaczenia. |
17 | października | Święto Namiotów (Sukkot, סוכות) Sukkot (סוכות) Święto Szałasów (Namiotów), zwane też Kuczki - żydowskie święto rozpoczynające się pięć dni po święcie Jom Kippur, a dwa tygodnie po rozpoczęciu roku. Święto należy do świąt radosnych i upamiętnia mieszkanie w szałasach i namiotach (szałas/namiot, kuczka w hebr. - סוכה Suka) podczas wyjścia z Egiptu i wędrówki do Kanaanu. Informacja na temat obchodów święta Sukkot z Chabad-Lubavitch w Hard Rock Cafe w Warszawie - szyld Informacja na temat obchodów święta Sukkot z Chabad-Lubavitch w Hard Rock Cafe w Warszawie - kartka z informacją W starożytności święto było związane ze żniwami. Przez siedem dni święta ortodoksyjni żydzi mieszkają poza domem w budach pod gołym niebem - w Izraelu często budowanych na balkonach. Podczas święta recytuje się psalmy i wymachuje w cztery strony świata bukietami splecionymi z gałązek palmy (lulaw), trzech gałązek mirtu (hadasa), dwóch gałązek wierzby (arawa) trzymanymi w prawej ręce i owocami etrogu w lewej. Następnie ludzie udają się na codzienną procesję, którym towarzyszą modły o dobre plony. Procesja dnia siódmego była najdłuższa i nazywano ją Hoszanna Raba, a tłum uroczyście obchodził synagogę siedem razy. Inną ceremonią jest obrzęd czerpania wody w dzień Szmini Aceret, będący kulminacją święta. Sukkot trwa siedem dni, a święto zamyka dzień ósmy tzw. Simchat Tora ("Radość Tory"), w którym obnoszone są w radosnej procesji zwoje Tory siedmiokrotnie wokół świątyni. Ten dzień jest tak radosnym dniem, że jako jedyny czas w roku nawet dzieci otrzymują możliwość dotknięcia świętych zwojów pisanych świętymi literami (które dozwolone są jedynie kapłanom). W święto Szałasów rozpoczyna się druga sesja Knesetu. |
25 | października | Radość Tory (Simchat Tora,שִׂמְחַת תּוֹרָה) Simchat Tora jest świętem zwanym Radość Tory. Wśród radosnych śpiewów i tańców w uroczystej procesji obnosi się w synagodze, a w Jerozolimie niesie również przez plac przy Murze Zachodnim dawnej świątyni, przystrojone zwoje Tory. Święto to obchodzi się po zakończeniu rocznego cyklu czytań Tory. Przy tej okazji błogosławieństwo nad Torą mogą wypowiedzieć również dzieci, które jeszcze nie są bar micwa względnie bat micwa. Święto Simchat Tora jest w Ziemi Izraela obchodzona zaraz po święcie Sukkot, w dniu 22 Tiszri. Natomiast w Diasporze święto Simchat Tora obchodzi się dzień później, w dniu 23 Tiszri. Nazwa święta - Simchat Tora - dosłownie oznacza |
13 | listopada | Dzień Pamięci Icchaka Rabina (Jom Icchak Rabin) Icchak Rabin zginął 4 listopada 1995 w zamachu – postrzelony przez żydowskiego nacjonalistę Jigala Amira. Zamachowiec opowiadał się przeciwko porozumieniom z Oslo, a morderstwa dokonał zaraz po wiecu poparcia dla układów z Palestyńczykami. Zabójstwo miało miejsce w Tel Awiwie, na Skwerze Królów Izraela, noszącego dziś nazwę Skweru Rabina. Premier zmarł na skutek znacznej utraty krwi i uszkodzenia płuca, na stole operacyjnym w szpitalu Ichilov w Tel Awiwie. Zabójstwo Icchaka Rabina było szokiem dla większości izraelskiej opinii publicznej. Ludzie urządzali wiece i demonstracje upamiętniające zamordowanego, które odbywały się w miejscu zamachu, niedaleko domu Rabina, przed Knessetem i domem Amira. Na pogrzebie pojawiło się wielu światowych przywódców, m.in. prezydent USA Bill Clinton, prezydent Egiptu Hosni Mubarak czy król Jordanii Husajn I. Data śmierci Rabina została uznana za narodowy dzień pamięci, jego imieniem nazwano wiele ulic i instytucji w Izraelu. Przez większość Izraelczyków postrzegany jest jako wielki człowiek pokoju, pomimo jego wojskowej kariery. Stał się symbolem narodowym, zwłaszcza dla izraelskiej lewicy. |
26 | grudnia | Święto Świateł (Chanuka, חנוכה) Święto Chanuka upamiętnia oczyszczenie Świątyni Jerozolimskiej przez Judę Machabeusza z bezczeszczących ją posągów greckich bóstw po zwycięstwie nad wojskami Seleucydów. Wtedy to niewielka ilość czystej rytualnie oliwy po otwarciu świątyni jerozolimskiej paliła się przez osiem dni.Najważniejszym rytuałem święta jest zapalanie świateł: jednego pierwszego dnia święta, dwóch - drugiego itd. aż do ósmego, kiedy zapalane jest osiem świateł (lamp oliwnych, albo współcześnie - świec). Do tego używany jest charakterystyczny świecznik - chanukija. Oprócz chanukiji musi też palić się inne światło - nie należy bowiem stosować świecznika w celach utylitarnych, a jedynie jako znak cudu. Aby rozgłosić wieść o cudzie, chanukiję należy postawić w drzwiach lub na oknie. Ósmego dnia śpiewa się też hymn Maoz Cur.Podczas Chanuki wolno pracować, choć kobiety powinny powstrzymać się od pracy przez czas palenia się świec (ok. pół godziny). Kobiety są traktowane podczas Chanuki szczególnie - na pamiątkę bohaterstwa Judyty, która podstępem wdarła się do Holofernesa, przywódcy wrogów Machabeusza, napoiła go mlekiem, uśpiła i ucięła głowę. Nie ma nakazanych posiłków (choć powstała tradycja osnuta wokół naleśników z serem: związana z Judytą i pączków: jako przygotowywanych na oliwie). Chanuka stała się natomiast dla niereligijnych Żydów świeckim świętem, w którym dzieciom daje się prezenty, a dorośli grają w karty. W Izraelu nabrało państwowego i militarnego znaczenia przez podkreślany związek święta z powstaniem Machabeuszy. |
Włochy | Słowenia | Islandia | Irlandia | Hiszpania | Grecja | Uzbekistan | Turkmenistan | Katar | Bhutan | Kazachstan | Kazachstan | Burkina Faso | Mauritius | Maroko | Mali | Etiopia | Rwanda | Wyspy Świętego Tomasza i Książęca | Togo | Posiadłości amerykańskie: Mariany Północne | Posiadłości nowozelandzkie: Tokelau | Nowa Zelandia | Kiribati | Posiadłości nowozelandzkie: Wyspy Cooka | Posiadłości australijskie: Wyspa Bożego Narodzenia | Bermudy | Kuba | St Vincent i Grenadyny | Stany Zjednoczone Ameryki Północnej